MUDAM, musée d'art moderne grand-duc jean,

director: marie-claude beaud
:mentalKLİNİK, yasemin baydar, birol demir
editors: birhan keskin, tül akbal süalp

editorial support: olcay akyıldız, özen yula, ayla kanbur
participants: zehra uçar, dilek aksu, ayşe erkmen, gökhan kırdar, engin akın, yasmin iris yağlıyan rostomyan, tanju özelgin, yasemin baydar, birol demir, maksut aşkar, ahmet elhan, birhan keskin, tül akbal süalp, özen yula

.........................................................



a shadowy and undefined, aorist present

Does the "self" have a firm footing? What about "nefs" (1) and "kendi" (2)?

Don't we use "I" and "the other", "here" and "there" to tell stories? For doesn't the world need, since eternity, a history to be written, and doesn't history need all sorts of stories? And in the final analysis, what are all these but consolations for "being here"? What is the likelihood of "kendi" not being something like the journal of a madman who continuously whispers things from within an "aorist present" and then falls silent, because s/he is just like the universe itself - expanding, containing everything, contracting, shriveling and emptying itself out; an amorphous something whose contents can and do change.

Taking into consideration the overuse and depletion of the concept of "self", both at the level of the arts and in academic discourses, and also cognizant of the threat posed by the fact that this concept is easily inflatable, we planned a gusty voyage to the centre of this concept, at times using byways. Because we believe the world is a place that makes up and tells stories, it wasn't hard for us to combine the concept of "self" with the concept of "voyage".

The modern age has dodged wo/man. With all his/her torn knots dangling in the void, like a string pulled from a wholesome plait, like a stalk, the individual has turned into a dry and cardboard-like object, especially after the advent of psychoanalysis. Devoid of all contexts and underpinnings, this anxious single individual needs a light that will fall on him/her and bring him/her back to life. A light that will darken and deepen its shadows. We believe that this light will shine from a certain place or location, from memory; in other words, from a story. The possible routes, then, are plain to see: it is necessary to sail to certain places and come back from this crusade with experiences that will fill one's being and give it meaning. That way, today's single individual, vacuumed more than ever into an anxiety for the future, will be able to breathe in an "aorist present". And weave his/her own fabric anew in ample time.

If, after all the time that has passed since that audacious voice first claimed "I is another"(3), I is still another, we still stand a chance for real communication and a sense of justice. And hence, there is still a possibility to keep "hope" for wo/man.

:mentalKLİNİK knows that in the streets of life, every soul feels a chill and shivers a little. It knows even better that the soul feels even colder if the wind of the place and the times one lives in is somewhat strong. "This place" is a wide area of myths. As always, we have assumed a stance "from the inside", a "sincere" stance, under a subject heading like "self".

1 "nefs: noun. 1. self, one's own personality. 2. the essence of anything, its very substance or reality. 3. seminal fluid. 4. soul; spirit; life. 5. the carnal man, the flesh, the spirit of concupiscence." New Redhouse Turkish English Dictionary, Redhouse
Press, İstanbul, 1979.
2 "kendi: personal pronoun. oneself; self; own." New Redhouse Turkish English Dictionary, Redhouse Press, İstanbul, 1979. kendi: 1.essential being. 2. pronoun used in a sentence to emphasize the subject. 3. pronoun used to imply there is no influence of anything/one else in an action or occurrence. 4. belonging to oneself, personal. Translated from Temel Türkçe Sözlük (Basic Turkish Dictionary), İnkılap Publishing, 1985.
3 "Je est un autre", Arthur Rimbaud.

............................................................

.~self 01 eperience/ voyage

Doesn't the moment of finding one's self coincide exactly with the moment of losing it? When :mentalKLİNİK embarked on the voyage that was the self project, we sort of assumed there was a multi-layered, multi-lingual structure in the horizon, and that this structure was surrounded by fog. The self was a structure you could fill up and empty out and rebuild; it was made up of numerous smaller parts.

We marked this structure with some headings that suited our spirit and with some concepts that we thought were relevant to the self; we designated the course of the self as journeys of varying length between these points.

The self had light and darkness, it contained opposites, it hid and covered itself, it had proclivities and stances, it could be dressed up and changed but never be owned or assimilated. It had a certain gravity, it belonged to time and space, and yet it always stood in a threshold. It was in some sort of transit, passing from one state to another, and it was multifarious. For us, then, the self was a 'shadowy and undefined, aorist present.'

Thus, we and the participants in this project began a new voyage of 'construction', once again inviting in the soul that had long been absent from its self (having escaped from the inside), traveling in the temporarily frozen moments of time and space, and pointing out the things that struck our eyes during this voyage - sometimes less, sometimes more.

In this project we also wanted to see the results to be obtained from various stances/states of being, such as standing alone, being only oneself and nothing else, standing side by side with another, contradicting each other, minding one’s own business, etc. We hoped ?selves? for a number of times, and to come up with one’s own work/experience for this project.

We felt throughout the voyage that we were heading towards a self that was unadorned, scarred, modest, and moody; that we would weave it and that, in the end, all roads would always lead to it.


At some stops we tried to bring it out into the open; at others, we tried to cover it up. That way identity, the structure which is perpetually constructed and torn down, always incomplete and with winds blowing through it, would show us itself, with all its shadows and darkness.

At the end of the voyage very different works emerged, belonging to very different "insides" and experiences: thick, solid, and plain experiences and works that could be neighbors with each other - we could call them the color of the shadow, the shadow itself, the states of an object, the present of memory, the plural of the singular, the product of geography, the body itself, the memory of experience or the like...

The exhibition of the self project was inspired by the experience of "weaving the self", and thus it used techniques like wrapping, knitting, and covering to create a space that allowed one to stand beside, in front of, behind, above, and under.

............................

Choosing the name "Base Camp" to describe the pre-opening program 2004 of the Musée d'Art Moderne Grand-Duc Jean on show at the Banque de Luxembourg in Kirchberg was no accident. The main aim was to allow the museum team to try out -with a live audience- most of the missions of a 21st century museum. The function of the exhibition seemed obvious, and the collection was visible in the "mezzanine" area. As for the educational role, it took place logically via workshops and meet-the-artist sessions. In the end it appeared that the areas we found difficult, but which we had to explore, were what are collectively known as "services": the shop, the café, the multimedia library? So the idea was to set up a simulation of our shop at Base Camp and in this way ask questions about its direction. In fact what roles should a museum play today in the distribution, the consumption of products, whether these be intellectual or alimentary? How could we combine our mission to inform, to awake creativity, with our work as critic, when they were outside the remit of the more conventional, higher museum roles (exhibiting, collecting, ...)?

Generally, the running of the museum shop and café is delegated to retail and catering professionals even if occasionally the museum allows itself in the selection of goods or books (mainly exhibition catalogues). However, it happens that from a creative, conceptual or even aesthetic point of view, promises are not, or badly kept. Thus these 'services'? quite rightly considered vital remain peripheral to a general artistic program because they are not, in principle, within the competence of our profession. Luckily, since the 60's the MoMA has shown with its "Design Store" its ability to take on the role of promoting creativity through a museum shop that showed the way to other hopefuls. We will be following that lead by asking the creator Maurizio Galante to design a range of products for the Mudam shop when it opens in 2006.

:mentalKLİNİK, a collective made up of Yasemin Baydar and Birol Demir, discovered two years ago in İstanbul thanks to Vasıf Kortun (Director of Platform Garanti and the next commissioner, together with Charles Esche, of the 9th Istanbul Biennial) has, for the reasons given, awakened my curiosity.

Wanting to draw the concept of shop and thus of production on the one hand, and sales on the other, is certainly not new ("Biba" in the 60s, 70s in London, "Colette" in Paris, "Galleria Carla Sozzani" in Milan). However, inviting a group of artists to work on conceiving, making, following, conditioning and marketing a whole range of products built around a theme seemed to me very stimulating. The really quite playful side of such a project can then be seen by everyone as reflected both in the range of goods available, that say something about our everyday lives, and in the attractive selling price.

Every year for the last four years, :mentalKLİNİK alongside its job as communications advisor, has defined a precise thematic by surrounding itself with a group of philosophers, researchers, musicians, artisans, and graphic artists. All together they develop various original creations on this theme that are then shown to the public and backed up by specific scenography to make an exhibition. Over the last three years the ideas tackled have been Sleep, Game, Copy. For the first time outside Turkey :mentalKLİNİK presents in 2004 the idea of Self.

Obviously the theme of identity -first of all one's own identity with regard to others- is a first natural cultural step; Socrates said "know thyself and thou shalt know the universe and the Gods".

Thus this "expo vente" is suggesting to the public a different approach to art-even that they should acquire it-and so naturally widen their grasp of contemporary creation. Because art is enjoyment, collecting, and above all, a way of life.

marie-claude beaud
musée d'art moderne grand-duc jean, luxembourg director


...........................................................................................

:mentalKLİNİK-04.~self 01-Lüksemburg2004

MUDAM, musée d'art moderne grand-duc jean, direktör: marie-claude beaud
:mentalKLİNİK, yasemin baydar, birol demir
editörler: birhan keskin, tül akbal süalp
editoryal destek: olcay akyıldız, özen yula, ayla kanbur
katılımcılar: zehra uçar, dilek aksu, ayşe erkmen, gökhan kırdar, engin akın, yasmin iris yağlıyan rostomyan, tanju özelgin, yasemin baydar, birol demir, maksut aşkar, ahmet elhan, birhan keskin, tül akbal süalp, özen yula

..........................................................




gölgeli ve tanımsız bir genişzamanlı şimdi

"Self" ayakları yere basan bir şey midir? Peki "nefs" ve "kendi"?

"Ben" ve "başkası", "burası" ve "orası" bize hikâyeler anlatmak için değil midir? Dünyanın çünkü, ezelden beri, yazılacak bir tarihe, tarihin de türlü çeşitli hikâyelere ihtiyacı yok mudur? Ve son kertede bunların hepsi de "burada olma"nın tesellisinden başka nedir? "Kendi"nin, tıpkı evrenin kendisi gibi genişleyen ve her şeyi içerebilen, ya da kendine çekilen, büzüşen ve boşalan bir şey olarak, muhtevası değişen, değişebilen amorf bir şey olarak ve bu sebeple de "geniş bir şimdi"nin içinden sürekli bir şeyler fısıldayan ve sonra da susan bir delinin hatıra defterinden başka da bir şey olmayabilme ihtimali nedir?

Self kavramının hem sanatlar düzeyinde hem de akademik söylemlerde çokça kurcalanmışlığı ve tüketilmişliğini göz önüne alarak ve kavramın içinin çokça doldurulabilir oluşunun da bir tehlike arz edeceğini düşündüğümüzden bu kavramın içine, merkezine -bazı tali yolları da kullanarak- rüzgârlı bir yolculuk planladık. Dünyanın hikâyeler kuran ve anlatan bir yer olduğunu düşünen bizler için, self kavramını yolculuk kavramıyla birleştirmek hiç de zor olmadı.

Modern çağ, insanı atlatmıştır. Özellikle de psikanaliz sonrası birey, koparılmış ve boşlukta sallanan ilmekleriyle, yekpare bir örgünün içinden çekilmiş bir ip, bir sap olarak, kuru ve karton bir cisim haline gelmiştir. Bağlamlarından ve dayanaklarından yoksun bu endişe dolu insan tekinin üzerine düşecek ve onu "canlandıracak" bir ışığa ihtiyaç vardır. Gölgelerini artıracak, ona derinlik kazandıracak bir ışığa. Bu ışığın bir mekândan yani coğrafyadan, bir bellekten yani hikâyeden vuracağını düşünüyoruz. O halde açılınabilecek güzergâhlar bellidir: Bir yerlere doğru seyretmek ve bu seferden varlığı dolduracak ve anlamlandıracak tecrübelerle dönmek gerekecektir. Ki, bütün zamanlardan daha fazla olmak üzere gelecek zaman endişesi içine vakumlanmış bugünün insan teki, geniş zamanlı bir şimdi içinde nefes alabilsin. Geniş zamanlar içinde kendi kumaşını yeniden dokuyabilsin.

"Ben bir başkasıdır" (*) diyen o iddialı sesten bunca zaman sonra, ben bugün hâlâ bir başkası ise, hâlâ empati için, gerçek bir iletişim için, adalet duygusu için şansımız vardır. Dolayısıyla hâlâ insan için "umut" taşıma olasılığımız vardır.

:mentalKLİNİK her ruhun hayatın sokaklarında biraz üşüdüğünü ve ürperdiğini bilir. Üstelik yaşadığı zamanın ve coğrafyanın rüzgârı biraz söylenceler coğrafyasıdır. Self gibi bir konu başlığı altında her zaman olduğu gibi, "içten" ve "içeriden" bir duruşumuz var.

*"Je est un autre", Arthur Rimbaud.

...........................................................

.~self 01 deneyimi/ yolculuk

Kendi olanın ne olduğunu bulmak ile kendi olanı kaybetmek aynı ana denk gelmez mi? ~self projesi için yola çıktığımızda, ufkumuzda çok katmanlı ve çok dilli bir yapının olduğunu, o yapının etrafının da sislerle çevrili olduğunu varsaymıştık, belli belirsiz. Self, içi çok kez doldurup boşaltılabilen, yeniden kurulan, bütünün içinde pek çok alt parçayı barındıran bir yapı idi.

Bizler bu yapıyı, kendi ruhumuza uygun bazı başlıklar ve self’le ilişkilendirdiğimiz bazı kavramlar üstünden işaretleyip, self’in rotasını bu noktalar arasında yapacağımız uzunlu kısalı yolculuklar olarak belirledik.

Işığa ve karanlığa sahip, içinde zıtlıklar barındıran, kendini saklayan ve örten, yönelimleri ve duruşları olan, giydirilen, değiştirilebilen ama asla mülkiyet kurulamayan ve aynılaştırılamayan şeydi self. Yerçekimliydi, zamana ve mekâna aitti ama yine de her an bir eşikte duruyordu. Bir çeşit yolculuk halindeydi, halden hale geçiyordu ve çok yüzeyliydi. Öyleyse, self, bizler için gölgeli ve tanımsız bir genişzamanlı şimdi idi.

Böylece, bu projedeki katılımcılarımızla birlikte çoktandır ‘kendinde’ olmayan (içinden kaçan) ruhu, tekrar içeriye davet etmeyi, zamanın ve uzamın bir süreliğine dondurulmuş anları içinde yolculuk yapmayı, bu yolculuk süresince gözlerimize takılıp aklımızda kalanları, bazen eksiği, bazen de fazlayı işaret ederek, yeni bir ‘kurma’ yolculuğuna çıktık.

Bu çalışmada kendi başına duran, yalnızca kendi olan, yan yana duranlar, birbirleriyle çakışanlar, kendi halinde olan vb. gibi farklı oluş/duruşlardan üreyecek sonuçları da görmek istedik. Böylece her 'kendi' birkaç kez başka 'kendi'lerle bir bütünün içinde yer alıp, bu projeye dair ürününü/deneyimini üretsin istedik.

Bütün yolculuk boyunca süssüz, izler taşıyan, tevazu sahibi ve halleri olan bir self'e doğru yol aldığımızı, onu dokuyacağımızı ve sonunda bütün yollarımızın hep oraya çıkacağını da hissettik.
Bazı duraklarda açığa çıkarmaya çalışırken, bazı duraklarda onu örtmeyi denedik. Ki, benlik, bu sürekli yapılan ve yıkılan, ama hep bitmemiş ve rüzgâr alan bu yapı gölgeleri ve karanlığı ile bize kendini göstersin.

Yolculuğun sonunda ortaya pek çok farklı iç'e ve deneyime ait çok farklı işler/ürünler çıktı: Rengin gölgesi, gölgenin kendisi, nesnenin halleri, belleğin bugünü, tekilin çoğulu, coğrafyanın ürünü, gövdenin kendisi, yaşantının belleği ve buna benzer isimlerle çağırabileceğimiz koyu kıvamlı, masif, yalın, birbirlerine komşuluk edebilecek deneyimler ve ürünler...

~self projesinin sergilemesini de projenin "self'i dokumak" deneyiminden esinle sarmak, örmek, örtmek teknikleriyle; yanında, önünde, arkasında, üstünde, altında dolanan bir mekân örgüsüyle gerçekleştirdik.

............

Grand-Duc Jean Modern Sanat Müzesi'nin Banque de Luxembourg/Kirchberg'de sergilenen 2004 ön-açılış programını tanımlamak için "Camp De Base" (Ana Kamp) adının seçilmesi bir rastlantı değildi. Temel amaç, müze ekibinin -bir seyirci topluluğu önünde- 21. yüzyıl müzesinin misyonlarından önemli bir bölümünü denemesini sağlamaktı. Serginin işlevi açık görünüyordu: "asmakat" kısmında görsel bir koleksiyon, eğitsel işlevine gelince, atölyeler ve sanatçıyla tanışma toplantıları sayesinde gerçekleşiyordu elbette. Sonunda, bize zor gelen ama incelemek zorunda olduğumuzu hissettiğimiz alanlar, genelde "hizmetler" diye anılanlardı: mağaza, kafe, medyatek... Düşüncemiz, Camp de Base'da mağazamızın bir simülasyonunu kurmak ve böylece yönelimini sorgulamaktı. Gerçekten de bugün bir müze, ürünlerin dağıtımı ve tüketimi konusunda, bunlar ister düşünsel ürünler, isterse yalnızca gıda maddeleri olsun, hangi rolleri oynamalıdır? Bilgilendirme ve yaratıcılığı uyandırma misyonumuzu, eleştirmenlik görevimizle nasıl birleştirebilirdik, özellikle de bunlar daha geleneksel ve yüksek müze rollerinin (sergileme, toplama...) dışında kalıyorsa?
Genelde bir müze mağazasını ve bir kafeyi işletme işi, perakende ve "catering" profesyonellerine bırakılır, müze bazen malların ve kitapların (çoğu zaman sergi katalogları) seçimine karışsa da. Bu yaratıcı, kavramsal, hatta estetik bir bakış açısıyla yapılsa da çoğu zaman, üstelik de kötü bir şekilde, hayal kırıklığına uğrarız. Biz müzedekiler bundan daha iyisini bekleyebilmeliyiz. Dolayısıyla -çok doğru bir şekilde "yaşamsal" olarak nitelenen-bu "hizmetler" genelde sanatsal bir programın kıyısında kalır, çünkü ilke olarak işimizin bir parçası ya da uzantısı değillerdir. Neyse ki MoMA 1960'lardan beri işlettiği "Tasarım Mağazası"yla, başka adaylara yol gösteren bir müze mağazası aracılığıyla yaratıcılığı destekleme rolünün üstlenilebileceğini göstermiştir. Biz de bu yoldan giderek küratör Maurizio Galante'den, 2006'da açılacak Mudam mağazası için bir dizi ürün tasarlamasını isteyeceğiz.

Yasemin Baydar ve Birol Demir’den oluşan ve iki yıl önce Vasıf Kortun (Garanti Platform’un yöneticisi ve Charles Esche’yle birlikte 9. İstanbul Bienali’nin bir sonraki küratörü) aracılığı ile İstanbul?da keşfettiğim :mentalKLİNİK, bu nedenlerden dolayı ilgimi çekti.

Bir yandan mağaza ve dolayısıyla üretim kavramını, öbür yandan da satışı ele almak elbette yeni bir şey değil (60’larda "Biba", 70'lerde Londra, Paris'te "Colette", Milano'da "Galleria Carla Sozzani"). Ancak bir grup sanatçıyı, aynı tema etrafında oluşturulacak bir ürün yelpazesi yaratmak, yapmak, izlemek, koşullandırmak ve pazarlamak üzere davet etmek bana çok heyecan verici geldi. Böylece bu tür bir projenin aslında çok da oyunsu olan yanı, hem günlük yaşamlarımız hakkında birşey söyleyen bu ürün seçeneklerinde, hem de cazip satış fiyatlarında ortaya çıkacak ve herkes tarafından görülebilecek.

:mentalKLİNİK son dört yıldan beri her yıl, iletişim danışmanlığı işinin yanısıra, çok iyi tanımlanmış bir tema seçiyor ve bir grup felsefeci, araştırmacı, müzisyen, zanaatkâr ve görsel sanatçıyı bir araya getiriyor. Hep birlikte bu tema üzerine çeşitli özgün yaratılar geliştiriyorlar, sonra bunlar kamuoyuna gösteriliyor ve özel bir sahnelemeyle sergileniyorlar. Son üç yılda ele alınan fikirler Uyku, Oyun ve Kopya. İlk kez Türkiye dışına çıkan :mentalKLİNİK, 2004'te Self projesini sunuyor. Açık ki kimlik teması -öncelikle de kişinin başkalarından ayrı olarak kendi kimliği- kültürel anlamda bir ilk adım; Socrates'in dediği gibi, "Kendini bilirsen, evreni ve Tanrıları da bilirsin."

Dolayısıyla bu "expo vente", kamuoyuna sanat konusunda farklı bir anlayış öneriyor -hatta bu yaklaşımı benimsemeleri gerektiğini de söylüyor- bu da çağdaş sanatın kavranmasını doğal olarak genişletecek bir şey. Çünkü sanat eğlencedir, toplamaktır ve her şeyden öte bir yaşam biçimidir.

marie-claude beaud
musée d'art moderne grand-duc jean, luxembourg direktörü